Wie kent het niet: plekken in huis met schimmel die hardnekkig is?
Waarom hebben we daar last van, hoe is schimmel te voorkomen, of te verwijderen? Schimmel vormt zich op vochtige plekken en overleeft daar moeiteloos zolang de relatieve vochtigheid boven de 80 % blijft. Dat vraagt om uitleg en een beetje theorie:
Koude lucht kan weinig vocht bevatten; bij afkoelen kom je aan het maximum en condenseren er kleine druppeltjes water. Denk aan een koude dag waarbij het ‘s avonds verder afkoelt en er mist ontstaat. Warme lucht kan véél meer vocht bevatten.
We noemen de verhouding tussen de actuele en maximale hoeveelheid water bij een gegeven temperatuur de relatieve vochtigheid.
De ‘Droge bol Temperatuur’ langs de verticale as kan gelezen worden als de actuele temperatuur.
Waar komt al dat vocht in huis vandaan?
Dat doen we grotendeels zelf: al ademend produceren we zo’n 1,5 liter per 24 uur, verder bij koken, douchen, de was binnen drogen, door onze kamerplanten etc.
Bij afkoelen zal al dat vocht in de lucht op een bepaald moment een relatieve vochtigheid van 100% bereiken en gaan condenseren. Als we koken bij een relatieve vochtigheid van 74% en 20o C, zal de geproduceerde waterdamp bij 15o condenseren. Dus: door alles in huis binnen tot boven de 15o verwarmd te houden zouden we in dit voorbeeld condensvorming voorkomen. In de praktijk is dat ’s winters nog niet zo makkelijk; er zijn vaak wel koudere plekken. Daar kan dan schimmel ontstaan, b.v. doordat we de bank dicht tegen een koude buitenmuur zetten, doordat er massieve lateien boven onze ramen gebruikt zijn (in plaats van aparte lateien onder het buiten- en binnenblad van de spouwmuur), en soms ook (geval uit onze praktijk) in de hoeken van een geïsoleerde dakkapel omdat daar alleen massief hout en dus geen isolatie zit waardoor het in die hoek meer afkoelt. Algemeen: met goed isoleren voorkom je koude plekken en verklein je dus de kans op schimmel.
Wat kunnen we doen om zo min mogelijk vocht in huis te produceren?
Kort douchen en achteraf tegels en vloer met een trekker droog maken, liever elektrisch dan op gas koken (elke m3 gas die we verbranden brengt 1,26 l water in de lucht), de was buiten drogen of in een (warmtepomp-)droger met afvoer naar buiten. Denk ook aan het goed afsluiten en ventileren van een natte kruipruimte.
Wat kunnen we doen om een te veel aan vocht in huis te verwijderen?
Allereerst ventileren: zolang we onze vochtige warme lucht naar buiten afvoeren en deze vervangen door lucht die buiten een lagere temperatuur had, zal binnen de relatieve vochtigheid dalen. Ventileren kan door een tijdje (5 minuten is voldoende – zie onderaan deze alinea) ramen – liefst tegenover elkaar – open te zetten, door continu de kleine ventilatieroosters bij de ramen open te hebben staan, of door mechanisch lucht af te zuigen (daarover een andere keer meer). Ventileren is vooral belangrijk in de keuken tijdens en na het koken en in de badkamer tijdens en na het douchen. Houd daarbij de deuren dicht; dat voorkomt verspreiding van het vocht door het hele huis. Zorg dan wel voor luchttoevoer anders hebben afzuigkap en badkamerventilator weinig effect.
’s Winters is 5 minuten vaak genoeg; ’s zomers langer, en als het buiten warmer is dan binnen, dan overdag ramen dicht houden en nachtventilatie toepassen omdat het dan buiten kouder is dan binnen en de relatieve vochtigheid binnen alleen op die manier daalt.
En als er toch ergens een schimmelplek gevonden wordt?
Ga dan in een koude winterperiode met een relatieve vochtigheidsmeter en een infrarood thermometer (zie hieronder) na waarom daar condens optreedt en verwijder de schimmel zo goed mogelijk. Dood op een warme dag de resterende schimmelsporen door te spuiten met ‘schimmeldoder ’, of met ammoniak of sterke azijn in de plantenspuit. Werk met ramen open (ongezonde dampen) en maak de behandelde plek achteraf goed schoon met water.
De Energieadviseurs van Duurzame SteK kunnen een relatieve vochtmeter en een infrarood thermometer beschikbaar stellen en verder adviseren.
